Bitkiler

DİKKAT:

Aşağıdaki bilgilerin tamamı “Plants for Future” web sayfasından çevrilmiştir.  http://www.pfaf.org

Bitkilerin kullanımından kaynaklı olumsuzluklarda bizler sorumluluk alamayız. Bitkileri tıbbi yollardan kullanmadan önce mutlaka uzman bir yardım alınız.

Yenilebilir bitkiler

Dünyada 20,000 in üzerinde bitki türü olmasına rağmen bunların 20’den daha azı besinlerimizin %90 nını sağlıyorlar. Halbuki, dünyada az tanınan yüzlerce lezzetli ve besleyici yenilebilir bitki vardır.

Bitkilerin yenilebilir kısımları

çiçekler, (karahindiba, gelincik, gül, çiğdem, bal kabağı, enginar, karnıbahar…)

meyve,

iç kabuk (ağaçların ve çalıların gövde kabuğunun altındaki kabuk),

yapraklar,

manna (bazı bitkilerin genellikle gövdelerinde elde edilen tatlı madde)

nektar (çiçekten elde edilen balözü)

polen

kök (soğan, yumru kök, rizom…)

özsuyu ( ağaç gövdelerinin ortasından elde edilen su)

tohum

tohum zarfı ( bakla, bezelye, bamya gibi bitkilerin tohum tanelerini içeren zarfları)

gövde

yağ

Kullanım alanları

çikolata

kahve (bamya, at kestanesi…)

gıda boyası

sos (baharat, şifalı ot, çeşnilik…)

sütü kesen (pıhtılaştıran) madde (keçisedefotu, semizotu…

içecek (kuşburnu, sumak…)

yumurta (hatmi, ebegümeci, tütün)

jelatin

sakız (çiğneme sakızı ya da tatlandırıcı veya yiyeceklerde kıvamlaştırıcı olarak)

süt (badem, fındık, soya fasulyesi)

yağ

pektin (reçelleri kıvamlaştırmak  için ya da laboratuvarlarda kültür ortamı olarak. örn: bamya, karpuz, elma)

rutin (yapraklardan elde edilen glikozit, besin takviyesi olarak kullanılır. örn: şerbetçiotu)

tuz (arpa, öksürükotu…)

dengeleyici (Hint karnıyarık otu, dondurma ve çikolatalarda dengeleyici olarak)

tatlandırıcı (meyan kökü, beş loblu akça ağaç, tatar akçaağacı…)

çay (birçok şifalı ot çay yerine kullanılabilir)

Tıbbi bitkiler

Ilıman ülkelerde yetişebilen yüzlerce tıbbi bitki vardır ve muhtemelen özellikleri hala keşfedilmemiş  bundan bir hayli daha fazlası vardır.

Yaygın birkaç şifalı ota göz atarsak: kekik hücrelerimizin enerjisini koruyarak ve devam ettirerek yaşlanmayı yavaşlatmaktadır; adaçayı ağız ülserinin ve boğaz ağrısının tedavisi için etkili bir antiseptiktir (mikrop önleyici ya da öldürücü). Papatya çocukların mide rahatsızlıkları için güvenli bir tedavidir. Sarımsak mantar öldürücüdür ve Candida mantar hastalığının tedavisinde kullanılır.

Alternatif ve tamamlayıcı tıp

Alternatif: Genellikle belirgin özel bir müdahale gerektirmeden geliştirilmiş beslenme ve yok etme yöntemi ile vücutta aşamalı olarak faydalı değişimler sağlar.

Aromaterapi: Bitkilerin uçucu yağları kullanılarak.

Bach: Bach çiçeközü tedavisinde kullanılırlar.

Homeopati: Homeopatik uygulamalarda kullanılırlar.

Bakteri, virüs, mantar ve parazitler

Antihelmintik: solucan düşürücü, bağırsak ya da midedeki parazitleri uzaklaştırır. (Sarımsak, Andız otu, kantaron, papatya, sinameki, kekik)

Antibakteriyel: Bakterileri öldürür. (kekik, sarımsak, zerdeçal, zencefil, limon)

Antibiyotik: Vücuttaki canlı organizmaları (bakteri ve mikroorganizmaları) engelleyen veya yok eden madde.(antibakteriyel ile benzer anlamda kullanılır) (soğan sarımsak, acı kırmızı biber, karabaş otu, meyan kökü, adaçayı, kekik…)

Antifungal: mantarları engelleyen veya öldüren etken madde. Çeşitli mantar hastalıklarında kullanılır. Candida mantar hastalığı gibi…(turunç, ateştopu (Bassia scoparia)

Antiviral: virütik hastalıkları tedavi eder. (erkek eğrelti, (Dryopteris filix-mas), melisa (oğulotu), sarımsak…)

Parazitisid:  Dış parazitlerin (örn: yuvarlak solucan)  tedavisinde  kullanılır. (kimyon, marul,  pekan cevizi,…)

Vermifüj: iç parazitleri, solucanları uzaklaştırır. (helvacı  kabağı çekirdeği, pelinotu, baldırıkara, sarımsak hardalı, karpuz çekirdeği, cevizin yeşil kabuğunun suyu…)

Siğillerde: bazı bitkiler siğil tedavisinde kullanılır. (aynısafanın öğütülmüş gövdesi, hindiba (Cichorium intybus) gövdesindeki kauçuk)

Böcek ısırması, sokması ve zehirlenmelere karşı

zehirlenmeye karşı:  arsız zaylan, güzelavrat otu, soya fasülyesi, gün güzeli, günlük ağacı

ısırma ve böcek sokması:  sarmısak, maydanoz, beyaz papatya, ısırgan, pırasa, soğan

kemik sorunları:

eklem iltihabı tedavisinde: Isırgan Otu (Urtica dioica) ağrılı yere sürüldüğünde ağrıyı azaltabilir.

iltihap sökücü, enfeksiyon giderici: civanperçemi,atkestanesi, çörekotu, zencefil, zerdeçal, papatya

romatizma tedavisinde: ak göknar reçinesi, acı kırmızı biber

Bağırsak ve mesane (idrar kesesi) sorunları

Hemoroid önleyici:

Müshil: Hafif kabızlık giderici bitkiler

Karminatif: Şişkinliği azaltır ve bağırsaklardaki gazı giderirler. (limon kabuğu yağı)

Katartik: Güçlü kabızlık giderici (müshil), pürgatiflerden (bağırsak temizleyici güçlü müshiller) daha hafiflerdir.

Hidragog: Çok fazla su boşaltımına neden olan müshiller

Laksatif: Bağırsak hareketliliğini hafif bir şekilde etkilerler, kabızlık giderici

Pürgatif: Ağrılı bir şekilde bağırsakları boşaltıcı çok güçlü müshiller

Kanser

Anti-tümör: Tümör önleyici ya da tedavi edici

Anti- Kanser: Kanser tedavisinde kullanılırlar.

Sitostatik: Tümör gelişimin yavaşlatır ya da kontrol altına alırlar.

Sitotoksik: Hücreleri öldürür. Kanser tedavisinde kanserli hücreleri ortadan kaldırmak için kullanılırlar.

Rezolütif: Tümörlü hücreleri parçalarlar.

Göğüs ve akciğer sorunları

Antiastmatik: Astım tedavisinde kullanılırlar.

Antitusif: Öksürük önleyici

Dekonjestant: Balgam sökücü, burun tıkanıklıklarını önler, özellikle solunum yollarındaki balgam ve mukus salgısını uzaklaştırır.

Demulsent: Tahriş olan dokuları (özellikle de mukus zarındaki) kayganlaştırmak, yumuşatmak için kullanılırlar.

Ekspektoran: Öksürüğü tetikleyerek göğüsteki balgamı temizlerler.

Pektoral: Solunum yolu hastalıklarını yatıştırırlar, göğüs hastalıklarına iyi gelirler.

Kulak, burun,boğaz ve göz sorunları

Burun akmasını kolaylaştıran: Hapşırık üretirler (afşarotu, dokuztepeli,

Ağız gargarası: Ağız üleserini tedavi ederler

Midriyatik: Göz bebeğini büyütürler.(güzelavratotu, ak banotu)

Diş ağrısı:  Diş ağrısını giderir (geçici bir önlem) ve diş ve dişeti il ilgili problemleri tedavi eder.

Oftalmik: Gözle ilgili şikayetleri tedavi eder

Siyalogog: Salya akıtıcı. Salyanın akmasını tetikler.

Sternutatori: Aksırtıcı. Hapşırmayı ve burun/geniz akıntılarını arttırır.

Yüksek ateş sorunları

Antipiretik: Ateş düşürücü.Yüksek ateşi tedavi eder.

Febrifüj: Ateş düşürücü. Yüksek ateşi azaltır.

Genel sağlık için

Antiskorbütik: C vitaminiaçısından zengin bitkiler, iskorbüt (halsizlik, dişeti çekilmesi….) hastalığına karşı kullanılırlar

Dinlendirici: iyileştirici ve sakinleştiriciler.(ak göknar tomurcuğu, paskulak (iri) adaçayı)

Besleyici: İyileşme sırasında güç veren bitkiler (kara yonca, arpa, salep)

Tonik: kuvvet verici. Genel sağlığa iyi gelir. Çabuk iyileşme sağlar.

Kalp ve Kan rahatsızlıkları

Antikolesterolemik: Kolestrol oluşmasını önlerler.

Antikoagulant: pıhtı önleyici, kan sulandırıcıdırlar.

kan tonikleri:

Kardiyak: kalp problemlerinde kullanılırlar.

Kardiyatonik: kalp kuvvetlendirici

Hemolitik: Alyuvar hücrelerini parçalayarak hemoglobini serbest kalmasını sağlarlar. bırakırlar. (şeftali, nektarin çekirdeği)

Hipoglisemik: Kandaki şeker seviyesini düşürürler. (soğan, arpa, marul, karadut, ak dut, ıspanak, mısır, kara yonca…)

Hipotansif: Kan basıncını düşürür. Yüksek tansiyon tedavisinde kullanılırlar.

Vazokonstriktör: Damar büzücü. Kan damarlarını daraltarak kan basıncını yükseltirler.

Vazodilatör: Damar genişletici. Kan damarlarını genişleterek kan basıncını düşürürler.

Bulaşıcı hastalıklar

Antiperiyodik: Sıtma gibi sık sık tekrarlayan periyodik hastalıkların semptomlarını önlerler.

Antiscrofulatik: Sıraca hastalığını (tuzlu balgam) önlerler.

TB: Tüberküloz tedavisinde kullanılırlar. (özellikle de lenf bezlerindeki)

VD: Zührevi (cinsel yolla geçen) hastalıkların tedavisinde kullanılırlar.

Karaciğer, böbrek ve diğer iç organ rahatsızlıklerı

Antibilious: Safranın salgılanmasını düzeltir. Karaciğer hastalıklarında kullanılır.

Kolagog: Safranın akışını arttırır ve vücuttan atımını arttırır.

Diüretik: idrar söktürücü.

Hemostatik: İç kanamayı durdururlar.

Hepatik: Karaciğeri iyi ya da kötü etkilerler !

Böbrek: Böbrek hastalıklarında kullanılırlar.

Lithontripic: Taş dökücü: Böbrek ve idrar kesesindeki (mesane) taşları uzaklaştırırlar. (tespih ağacı yaprağının suyu, mısır püskülü)

Sinir ve kas sorunları

Antispazmodik:  Sinir tahrişlerini rahatlatarak, kas kasılmalarını ve krampları önlerler,

Nervin: Sinirleri tetikler ve yatıştırırlar.

Diğer tıbbi kullanım alanları

Anti dandruff : Kepek önleyici

Ter önleyici: Terlemeyi azaltırlar. (hafif buğday taneleri, adaçayı, )

Antiflojistik: İltahabı azaltırlar.

Antininous: Alkol bağımlılığını tedavi ederler. (buğday filizi, ayva, Trabzon hurması)

İştah açıcı:

Aromatik: Hoş kokulu bitkilerdir.

Astrenjan: Dokularda büzülme yaratarak, Kan, mukus, ishalin akışını azaltır. (kurt pençesi (Potentilla erecta), limon suyu )

Acı: İştahı açar ve ağızdaki mukus zarını etkiliyerek  sindirimi uyarırlar. Ayrıca safra akışını arttırır, bağırsak duvarını onarır ve insülin ve glikagon salınımını düzenlerler.

Deodorant: Kokuları önler (kekik)

Emoliyan: Yumuşatıcı. Deriyi yumuşatır sıcaklık ve nem verir.

Enürezi: İdrar kaçırmayı, Altını ıslatmayı önlerler. (karpuz çekirdeği, kurt pençesi (Potentilla erecta)

Halisüsinojenik: Halisünasyona neden olurlar. (eğirotu, güzlavratotu, Rumeli kazgagası kökü, abuzambak (Datura innoxia), Şeytan elması (Datura metel), Boru otu (Datura stramonium), ban otu, ak banotu (Hyoscyamus albus), Abdisselamotu (Mandragora officinarum), Üzerlik (Peganum harmala)

Hipnotik: Uykuyu tetikler.

Tahriş edici: Tahrişe  ya da dokularda aşırı hassasiyete neden olurlar

Soğutucu: Vücudu serinletirler.

Ayıltıcı: Bilinci eski haline getirir ya da normal  fizyolojik etkinliğe kavuşturur. (ayva, çemeotu, eşeknanesi)

Rubefiyan: Cildi kabartmadan kızartırlar. Tahriş önleyici ve uyarıcıdırlar. ciltte enfeksiyon ve kızarıklık yaratırlar. (limon kabuğu yağı,

Sedatif: Yatıştırıcı. Sinir, stres ve kızgınlığı azaltırlar. (eğirotu, kenevir, bahçe alıcı (Crataegus laevigata), )

Uyarıcı: fizyolojik etkinlikleri uyarır ve hızlandırırlar. Tonik bitkilerden daha hızlı etki ederler fakat narkotik bitkiler gibi yanıltıcı bir duygu vermezler. (bamya çekirdeği,

Ağrı kesici

Anestetik: Genel ya da lokal uyuşturmada kullanılırlar.(acı biber)

Analjezik: Ağrı kesici

Anodin: Analjeziklerden daha hafif ağrı kesiciler (gelincik)

Lenitif: Yatıştırıcı, hastalık hafifletici (geçici) (susam)

Narkotik: Ağrı kesici, uyuşukluk yaratırlar.(kenevir, banotu, haşhaş bitki suyu)

Üremeyle ilgili

Cilt, El ve Ayak

Mide sorunları

Açık yaralar ve morarmalar

Diğer Kullanım Alanları

Yapı malzemesi

Giyim

Boya, mürekkep, kağıt

Gübre

Ateş ve aydınlatma

Banyoda

Bahçede

Evde

Mutfakta

Diğer kullanımları

Böcek ilaçları

Ağaç işleri ve diğer el sanatları