Lazlar

Ceren Kazancı
14 Haz 2024
1 dakikada okunur

Lazlar, Kafkasya kökenli bugün Abhazya ve Gürcistan arasında yaşayan Megrellerle benzer köklere sahip bir halktır. Megreller ve Svanlarla birlikte, antik Kolhis Krallığı’nın (MÖ 1350 – MÖ 164) temel toplumlarından biri olduğu düşünülmektedir.

Günümüzde Türkiye iki ana Laz grubu vardır. Bunların bir kısmı Türkiye’nin kuzeydoğusunda Rize ve Artvin illerinde yaşıyorlar. Diğer kısmı ise 19..yy da Osmanlılar ve Ruslar arasındaki savaş sırasında göç edenlerin nesilleridir ve genelde Kocaeli, Düzce, Bartın, Bursa, Yalova ve Sakarya illerinde yaşıyorlar. Yapilan bir anket Türkiye’de yaklaşık 1,5 milyon kişinin kendini Laz olarak tanımladığını ortaya koymuş ve yaklaşık 50 bin kişinin de Lazcayı günlük yaşamında konuştuğu tahmin edilmektedir. Laz Enstitüsü’ne göre ise Lazların sayısı 600 bin dolaylarında ve yaklaşık 250 bini dilini konuşabiliyor.

Gürcistan’daki Lazlar çoğunlukla ülkenin güneybatısındaki Acara bölgesinde yaşamaktadır. Sarp, Gönyö, Kvariati, Makho, Kahaber, Thilnari en büyük Laz köyleridir. Bunun dışında Batum, Kobuleti, Zugdudi, Ahıska, Ureki ve Tifliste’de Lazlar yaşamaktadır. Gürcistan’da yaklaşık 5 bin Laz olduğu tahmin edilmektedir.

Dünya’da şu anda 6000-7000 dil konuşulduğu ve 2100 yılına gelindiğinde bunların %50-90’ının yok olacağı tahmin edilmektedir. En yaygın 20 dil, ki her birini konuşan 50 milyon kişi vardır, dünya nüfusunun yarısı tarafından konuşulmaktadır. Diğer yandan birçok dil küçük toplumlar tarafından konuşulmaktadır, 10000 den daha az konuşanı vardır.

UNESCO’nun Tehlikedeki Diller Haritası 2,473 dili 6 farklı tehlike kategoride değerlendirmektedir. Son üç nesildir 200’den fazla dil yok olmuştur.

Tehlike Derecesi	Dilin nesiller arası aktarımı
Güvende	Bu dil, tüm nesiller tarafından konuşulmaktadır; nesiller arası dil aktarımı kesintisizdir.
Hassas	Çocukların birçoğu dili konuşmaktadır fakat bazı alanlarda (ev…) kısıtlamalar olabilir.
Kesinlikle tehlikede	Çocuklar bu dili ana dilleri olarak artık öğrenmiyorlar.
Ciddi olarak tehlikede	Bu dil büyük anne-baba ve daha yaşlı nesiller tarafında konuşuluyor, bunların çocukları dili anlayabiliyor; fakat kendi çocuklarıyla ve kendi aralarında konuşamıyorlar.
Kritik bir şekilde tehlikede	Bu dili konuşanların en genci büyük anne – babalar ve daha yaşlı olanlardır. Dili kısmen ve nadiren konuşuyorlar.
Yok olmuş	Bu dili konuşan kalmadı.